20 september 2023
Op donderdag 14 september 2023 verzamelde het Instituut van de Bedrijfsrevisoren in Brussel zo’n 250 deelnemers en 20 sprekers voor haar derde editie van de ‘Dag van het revisoraat’, dé jaarlijkse gelegenheid om een state of the art van het auditberoep te maken. De grote belangstelling had alles te maken met het brandend actuele thema van de klimaatopwarming en de nieuwe rol die aan de bedrijfsrevisor toekomt als auditor van duurzaamheidsinformatie.
Jan Laplasse, diensthoofd communicatie IBR
Nieuwe dynamiek voor het beroep
Deze dynamiek moet gekaderd worden in de snel naderende implementatie van de Europese CSRD of duurzaamheidsrapporteringsrichtlijn. Met ingang van boekjaar 2024 gelden aangescherpte transparantieregels voor de duurzaamheidsinformatie (ESG) in het jaarverslag van de grootste beursgenoteerde ondernemingen, daarna ook voor niet-genoteerde ondernemingen en KMO's. De EU-lidstaten moeten deze richtlijn omzetten in nationale wetgeving tegen juli 2024.
De CSRD heeft tot doel om de kwaliteit en vergelijkbaarheid van duurzaamheidsverslaggeving te verbeteren. De groep ondernemingen die hierover moet rapporteren wordt gefaseerd vergroot. In een eerste fase zullen in België naar schatting 2500 à 2800 ondernemingen betrokken zijn, goed voor maar liefst 53% van het BNP.
Voor bedrijfsrevisoren geeft de CSRD een fantastische maatschappelijke surplus aan het nog overwegend door cijfers gekleurde beroep. 
IBR-voorzitter Patrick Van Impe: “De extra controletaken die op ons afkomen zijn een echte revolutie voor ons beroep: voor het eerst in onze geschiedenis krijgen we nu bovenop de audit van de financiële gegevens van de ondernemingen ook de niet-financiële gegevens toevertrouwd. Dit geeft ons niet alleen meer kleur maar ook een vollediger beeld van de bedrijfsvoering. Er opent zich nu de opportuniteit om als bedrijfsrevisor mee vorm te geven aan de concrete invulling van duurzaamheid op het terrein, zowel bij de grote als kleinere bedrijven. Het zet ons nog hoger op de ladder van onze maatschappelijke betrokkenheid”.
Belangrijke maar niet enige schakel in de strijd tegen Greenwashing
In 2019 lanceerde de Europese Commissie op de klimaattop van Madrid haar ambitieus European Green deal plan, een reeks beleidsinitiatieven die van Europa tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent moet maken. Een belangrijk element daarin is de strijd tegen de Greenwashing en het is net daar dat de rol van de bedrijfsrevisor om de hoek komt kijken. Duurzaamheidsverslagen zullen moeten gecontroleerd worden waarbij nagegaan zal worden dat wat beweerd wordt ook een getrouwe weergave is van de eigenlijke situatie. Dat zal de transparantie bij alle stakeholders van een bedrijf ten goede komen. Een audit van de beschikbare data is een schakel in een ketting van veranderingen die een duurzaamheidsaanpak zal eisen. Van strategie, over productieproces tot contact met de klant, en vice versa. Wie een negatieve score krijgt dreigt uit de markt geconcurreerd te worden door concurrenten, aandeelhouders, financiële instellingen, klanten en investeerders. Wie wil immers nog werken, investeren, kopen of beleggen in bedrijven die alle duurzaamheidsregels met de voeten treden?
Het is ook belangrijk om de taak van de bedrijfsrevisor in de controle van de duurzaamheidsrapporten in een juist perspectief te plaatsen. 
Eric Van Hoof, ondervoorzitter van het IBR: “De controle is slechts één schakel in de strijd tegen greenwashing en ze zal niet noodzakelijkerwijs leiden tot ‘meer groene’ bedrijfsvoering. De essentiële taak van de bedrijfsrevisor zal er uit bestaan om te verifiëren of de door het bedrijf verstrekte informatie waarheidsgetrouw is. Kort door de bocht: Onze controle is een waarborg voor meer transparantie, niet voor minder CO2-uitstoot. Uiteraard is het wel zo dat goede rapportering haar vruchten zal afwerpen: het zal uiteindelijk leiden tot een beter begrip van de situatie, hetgeen een essentiële motor voor duurzaam ondernemen zal zijn. Onrechtstreeks zorgt de controle dus tot een verbeterd gedrag. Dat is alvast onze trotse bijdrage aan de Europese Green Deal”.
“We zijn ons bewust van de belangrijke rol die Europa ons heeft gegeven in de strijd tegen greenwashing en we staan ook klaar om die belangrijke rol op te nemen. We zijn de enige beroepsgroep die er al zeker van is dat ze de duurzaamheidsrapporten zal moeten controleren, hetgeen ertoe geleid heeft dat we onze leden al vroeg een uitgebreid opleidingspakket aangeboden hebben”.
Bedrijfsrevisoren zullen dus een belangrijke schakel zijn in de strijd tegen greenwashing maar zeker niet de enige. Net zoals het de financiële informatieverstrekking betreft, blijft in de duurzaamheidsinformatie de rol van het bestuur en de interne controle van de ondernemingen van essentieel belang.
Gamechanger in de War for Talent?
De nieuwe controletaak is in ieder geval voor de sector van de bedrijfsrevisoren een welkome challenge. Tijdens het debat bleek dat men dit zag als een enorme kans om het beroep een nieuwe wending te geven. Patrick Van Impe: “Door onze nieuwe rol in de duurzaamheidsverslaggeving winnen we nog aan zingeving en geven we het als ‘saai’ gepercipieerde beroep een aantrekkelijke boost. Met de ‘War for talent’ als grote uitdaging hopen we met het thema “duurzaamheid” aan te slaan bij de jongere generatie bij wie de klimaatkwestie helemaal bovenaan de agenda staat”.
Een grote uitdaging, voor ondernemingen, bedrijfsrevisoren en beleidsmakers
Toch waren er tijdens het debat op de Dag van het Revisoraat ook kanttekeningen gemaakt bij de snelheid waarmee alles moet gebeuren: enerzijds zijn de klimaatdoelstellingen bepaald op 2030 tot 2050, en is de omzetting van de richtlijn nog niet door de federale regering vastgelegd en anderzijds staan bedrijven voor een reeks aanpassingen die al in 2024 zullen toegepast moeten worden. Dat klinkt ambitieus maar het houdt ook risico’s in.
Wat gebeurt er als een bedrijf geen positief verslag krijgt vanwege de revisoren, deels te wijten aan die onduidelijkheid. Stelt men zich dan niet bloot aan mogelijke problemen met banken, aandeelhouders, negatieve media, of claims van concurrenten? Wat houdt limited en reasonable assurance precies in voor de bedrijven? Hoeveel data zal men moeten leveren en tot in welk detail? Binnen Guberna hamerde men tijdens het debat ook op de drie pijlers die belangrijk zijn bij deze nieuwe aanpak nl. strategie, controle, en leadership.
De uitdaging is groot. Niet alleen voor de bedrijfsrevisoren, maar ook voor de te controleren bedrijven die hun bedrijfsmodel (soms radicaal) zullen moeten aanpassen. Hun bestuursmodel zal moeten worden herzien om de uiteenlopende niet-financiële effecten te kunnen integreren in al hun beslissingen. Dat omvat bestuur, ethiek, diversiteit, inclusie en respect voor mensenrechten.
Patrick Van Impe: “Ondanks de al geleverde inspanningen zullen heel wat Belgische bedrijven niet klaar zijn. Daarom pleit ik voor een pragmatische, realistische en geleidelijke implementatie van deze nieuwe rapporterings- en auditverplichtingen. We moeten zeker vastberaden zijn over het te bereiken doel, maar we moeten bedrijven ook de tijd en steun geven die ze nodig hebben.”
Ook de beleidsmakers staan onder grote tijdsdruk. De CSRD-richtlijn moet nog worden omgezet in Belgisch recht maar ook de internationale rapporterings- en auditnormen moeten nog worden gefinaliseerd. “We zijn gewoon om binnen een internationaal kader te werken”, aldus de voorzitter van het IBR: “In het kader van de wereldwijde klimaatproblematiek zijn deze internationale afspraken des te meer van belang omdat ze bijdragen tot de vergelijkbaarheid van duurzaamheidsrapportering en de belanghebbenden beter toelaat de informatie te analyseren en te evalueren”.
De uiteindelijke rol van de auditor van duurzaamheidsrapportering zal erin bestaan om de verifiëren of de door de bedrijven verstrekte duurzaamheidsinformatie consistent is met de financiële informatie. De bedrijfsrevisor is daarvoor uitstekend geplaatst.
Bekijk hier de foto’s van het event